Epilepsie bij honden

Epilepsie bij honden is een geregeld voorkomende aandoening. Epilepsie is het herhaald optreden van aanvallen en is er in een primaire en secundaire vorm.  De epileptische aanvallen zijn per hond verschillend. Wat epilepsie is en wat jij kunt doen leggen we je op deze pagina uit.

Wat is epilepsie?

Epilepsie is een ziekte waarbij bepaalde aanvallen optreden. Meestal komen de aanvallen met een zekere regelmaat, gemiddeld eens per maand. Aanvallen ontstaan doordat de functie van de hersencellen verstoord is. Het zenuwstelsel, waar de hersenen onderdeel van zijn, kan je vergelijken met een netwerk van elektrische kabels waar stroom langs geleidt wordt. De hersencellen wekken elektrische signalen op, geven het door en ontvangen ze weer. Bij een epileptische aanval is er sprake van een kortdurende ontsporing van de elektrische signalen in de hersencellen.

Heeft jouw hond last van een epileptische aanval? Blijf dan rustig en zorg dat de hond zichzelf en anderen niet kan verwonden. Belangrijk is om de duur van de aanval bij te houden op de klok. Meestal duurt een aanval slechts enkele minuten. Duurt de aanval langer dan 10 minuten of volgen aanvallen elkaar snel op? Bel dan direct de dierenarts. De aanval stopt niet vanzelf en moet daarom gestopt worden door de dierenarts. 

Twee soorten epilepsie

Er zijn twee soorten epilepsie: primaire epilepsie en secundaire epilepsie. Bij primaire epilepsie is er vaak geen oorzaak te vinden. Bij secundaire epilepsie is er vaak wel een aanwijsbare oorzaak voor de aanvallen.

Primaire epilepsie

Bij primaire epilepsie is er meestal geen oorzaak te vinden. De diagnose wordt gesteld door andere oorzaken uit te sluiten. Deze vorm van epilepsie ontstaat meestal tussen de leeftijd van 6 maanden en 5 jaar (met een gemiddelde van 3 jaar).

Secundaire epilepsie

Secundaire epilepsie komt meestal voor bij honden jonger dan 6 maanden of bij honden ouder dan 5 jaar. Bij deze vorm is er juist wel een oorzaak te vinden. Soms kan deze aangeboren zijn, soms wordt het veroorzaakt door infecties, vergiftigingen, tumoren of afwijkingen in de bloedvaten.

De meest voorkomende oorzaken hebben te maken met levershunt of hepatitis, een te laag bloedsuikergehalte of een hersenvliesontsteking

Levershunt

Levershunt is een aangeboren afwijking waarbij de bloedvaten niet goed zijn aangelegd en speelt vooral bij jongen honden op. De lever kan de gifstoffen niet uit het bloed zuiveren, waardoor onder andere ammoniak in het bloed achterblijft. De ammoniak kan voor epileptische aanvallen zorgen, maar ook voor gedragsveranderingen en agressie. Bij oudere honden kan epilepsie veroorzaakt worden door acute hepatitis.

Lage bloedsuiker

Een te laag bloedsuikergehalte wordt ook wel eens hypoglycemie genoemd en komt soms voor bij puppy’s en bij jachthonden. Bij een woekering van kliercelletjes in de alvleesklier (insulinoom) wordt insuline geproduceerd, waardoor de hond aanvalsgewijs een te laag bloedsuikergehalte heeft. Doordat de hersenen te weinig voeding krijgen kunnen er epileptische aanvallen optreden.

Hersenvliesontsteking

Een hersenvliesontsteking is een progressief verlopende aandoening. Hierbij kunnen epileptische aanvallen ontstaan. Vooral bij een infectieuze ontsteking kunnen epileptische aanvallen het enige duidelijke symptoom zijn.

Soorten aanvallen

Epilepsie kan in verschillende soorten aanvallen voorkomen. Tijdens zo’n aanval hoef je niets te doen. Zorg er wel voor dat de hond zichzelf en anderen niet kan verwonden. Er zijn drie soorten epileptische aanvallen: partiële aanvallen, gegeneraliseerde aanvallen en atypische aanvallen.

Partiële aanvallen

Partiële epileptische aanvallen beginnen plaatselijk en breidt zich mogelijk uit tot een gegeneraliseerde aanval (Jacksonische epilepsie). Een partiële aanval komt plaatselijk tot uiting: trillen met een oor, met een poot of knipperen met een oog. Naast de Jacksonische epilepsie is er de psychomotorische aanval. De hond rent dan achter zijn eigen staart aan of hapt naar denkbeeldige vliegen.

Gegeneraliseerde aanval

De gegeneraliseerde aanval wordt ook wel ‘Grand mal’ genoemd. Deze aanval bestaat uit drie fases:

• Fase 1: Prodrome
• Fase 2: Ictus
• Fase 3: Post-ictale fase

Voorafgaand aan de aanval kan de hond afwijkend gedrag vertonen of raar uit zijn ogen kijken. Dit stadium kan enkele seconden duren, maar soms ook enkele dagen.

De volgende fase is de echte aanval; de hond valt om en verliest het bewustzijn. Deze fase kenmerkt zich doordat verstijving wordt afgewisseld met ontspannenheid. Er kunnen krampen optreden waarbij er heftige bewegingen met de poten optreden. Tijdens zo’n aanval komt het vaak voor dat de hond urine of ontlasting verliest.
Als de hond in fase 3 weer bij komt is hij vaak ‘de kluts kwijt’. Hij ziet slecht, loopt niet in een rechte lijn en kan hongerig en dorstig zijn. Deze fase kan net als fase 1 heel kort duren, maar ook enkele dagen. Het is belangrijk om de hond in die periode rustig te benaderen. Het kan zijn dat hij de eigenaar niet herkent en niet weet waar hij is.

Meerdere aanvallen op een dag

Het kan zijn dat de hond meerdere aanvallen heeft op een dag, met een tussentijd variërend van enkele minuten tot enkele uren. Tussen de aanvallen kan de hond voldoende herstellen, maar toch is het belangrijk om de dierenarts in te schakelen. De aanvallen moeten namelijk onderbroken worden om te zorgen dat het stopt.

Aanval duurt de hele dag

Het kan echter ook gebeuren dat een aanval de hele dag door gaat en er geen duidelijke rustfases zijn voor de hond. In dat geval is het van belang om zo snel mogelijk een dierenarts in te schakelen. Deze aanval is levensbedreigend en moet door de dierenarts behandeld worden.

Atypische aanvallen

Naast de hierboven genoemde soorten aanvallen zijn er ook atypische aanvallen. Dit type aanval komt echter maar zelden voor bij honden.

Diagnose vaststellen

Het is lastig om de diagnose epilepsie vast te stellen. Het wordt daarom vastgesteld door andere oorzaken voor deze aanvallen uit te sluiten middels verschillende onderzoeken. Als jouw hond een eerste aanval heeft gehad kan je afwachten tot de tweede aanval. Als er binnen afzienbare tijd een tweede aanval volgt is het verstandig om langs de dierenarts te gaan voor een bloedonderzoek. Hiermee worden de belangrijkste functies (lever, nieren en schildkier) onderzocht. Als het bloedonderzoek geen afwijkingen aantoont zal de dierenarts verder kijken. De dierenarts kijkt naar bepaalde omstandigheden, zoals soort aanval, leeftijd van de hond en het ras. Aan de hand daarvan wordt een eventueel vervolgonderzoek aangeraden, bijvoorbeeld een scan. Voldoet jouw hond aan de kenmerken van epilepsie dan wordt de juiste behandeling bepaald.

Behandeling

Secundaire epilepsie heeft een veelvoud aan oorzaken en daardoor ook veel behandelingen. De juiste behandeling ligt in het oplossen van de oorzaken van de aanvallen. De dierenarts zal een passende behandeling voor jouw hond voorschrijven.

Soms, in het geval van primaire epilepsie, is er geen oorzaak te vinden en bestaat de behandeling het voorkomen dat er aanvallen optreden.

Heeft de hond meer dan 1 aanval per maand of als de aanvallen erg heftig zijn wordt er een behandeling met medicijnen ingesteld, vaak zal dit fenobarbital zijn. De dosering van het medicijn wordt vastgesteld op basis van het gewicht van de hond, maar er moet ook rekening worden gehouden met hoe de hond op het medicijn reageert. Sommige honden hebben meer of minder van het medicijn nodig dan een andere hond van hetzelfde gewicht. Het is daarom belangrijk om in de eerste periode nauw contact te houden met jouw dierenarts, zodat de juiste dosering gegeven wordt.

Het komt soms voor dat de hond helemaal niet goed reageert op fenobarbital. De hond wordt hyperactief, is niet zichzelf en de epileptische aanvallen komen juist heviger terug. Neem dan zo snel mogelijk contact op met jouw dierenarts. De dierenarts test of de dosering in het bloed goed is of hij schrijft een ander medicijn voor.

Andere medicijnen zijn:

• Pexion
• Primidon (alleen bij uiterste noodzaak)
• Epitard
• Kaliumbromide (Van oudsher hét medicijn bij epilepsie. Bij langer gebruik kunnen er bijwerkingen optreden zoals duizeligheid, sedatie, emotionele stoornissen, constipatie en braken).
• Valium

Elk medicijn heeft voordelen, nadelen en bijwerkingen. Welk medicijn je hond moet gebruiken zal door de dierenarts worden aangegeven. Heeft jouw hond heel veel last van bepaalde bijwerkingen, raadpleeg dan de dierenarts.

Belangrijk bij epilepsie

• Vertoont jouw hond vreemde (spastische) bewegingen, kijkt de hond raar uit zijn of haar ogen of heb je het vermoeden dat je hond een epileptische aanval heeft (gehad), neem dan altijd contact op met je dierenarts.
• Het wijzigen, vergeten, uitbraken of stoppen van het medicijn kan aanvallen veroorzaken en zelfs leiden tot een status epilepticus. Raadpleeg daarom bij elke verandering de dierenarts.
• Shampoos, vlooien- en tekenbestrijdingsmiddelen kunnen aanvallen opwekken. Doe dit altijd in overleg met de dierenarts.
• Krijgt jouw hond meer aanvallen gedurende de loopsheid, dan zou het een optie zijn om jouw te steriliseren of te castreren.

Epilepsie bij honden is er in verschillende vormen en heeft partiële en gegeneraliseerde aanvallen. Heeft jouw hond mogelijk last van epilepsie? Neem dan contact op met de dierenarts voor de nodige stappen en voor de juiste behandeling. Kijk op de Ranzijn dierenarts pagina voor de dichtstbijzijnde locatie en de prijzen.

De informatie in dit artikel is verschaft door Conny van Meurs, dierenarts Ranzijn tuin & dier Alkmaar.